سالیان دراز است که از شطرنج به عنوان بهترین بازی فکری یاد می شود. ازاین بازی می توان درس هایی در ارتباط با علم مدیریت آموخت:
هدفمند بودن حرکت: همانطور که یک شطرنج باز برای هر حرکت خود هدفی دارد، یک مدیر نیز باید اهداف بلند مدت وکوتاه مدت و برنامه های عملیاتی خود برای دستیابی به آنها را مشخص سازد .
سازماندهی : در شطرنج برای محصور و مات کردن شاه، باید از تمامی مهره ها بهره گرفت. مدیران نیز برای رسیدن به اهداف خود باید از تمامی امکانات و منابع، استفاده بهینه به عمل آورند .
هدایت مهره ها : اگر هر یک از مهره ها را بدون تعامل با مهره های دیگر به کار بگیرید، شما پیروز میدان نخواهید بود. در یک سازمان نیز اگر پرسنل واحدهای مختلف، در یک راستا هدایت نشوند، آن سازمان به اهداف خویش نایل نخواهد شد .
برنامه ریزی : برای مات کردن حریف نیاز به برنامه ریزی است .برنامه ریزی در علم مدیریت نیز از اهمیت ویژه ای برخودار است .
پایش و کنترل : در شطرنج باید برنامه ای که برای مات کردن حریف ترسیم می شود، مرتباً با توجه به حرکات او تغییر کند. در مدیریت نیز لازم است برنامه های تنظیم شده برای دستیابی به اهداف، در دوره های منطقی، کنترل و در صورت نیاز، به هنگام گردد .
حفظ مهره ها : در شطرنج هر مهره بسته به موقعیت بازی دارای ارزشی نسبی است . نیروهای انسانی سازمان نیز با توجه به مسئولیتها و فعالیت هایشان دارای ارزش نسبی هستند و حفظ آنها برای دستیابی به اهداف سازمان اهمیت بسیار دارد .
حمایت مهره ها : اگر مهره سرباز با حمایت و هدایت مناسب به انتهای صفحه شطرنج برسد، تبدیل به مهره با ارزشی همچون وزیر می گردد . نیروهای انسانی سازمان نیز درصورت رشد مناسب، فواید بیشتری برای سازمان به ارمغان خواهند آورد.
پیش بینی حرکات بعدی : قبل از هر حرکت باید حرکات بعدی حریف و خود را پیش بینی و تجزیه و تحلیل نمود . مدیران نیز باید قبل از اخذ هر تصمیم، به تجزیه و تحلیل پیامدهای آن بپردازند .
پرهیز از حرکات اضافی : در شطرنج، مهره سفید یک حرکت از مهره سیاه جلوتر است و قدرت تهاجم را دراختیار دارد .این موضوع حاکی از اهمیت هر حرکت است. در یک محیط رقابتی نیز اگر مدیران حرکت نادرستی انجام دهند، در جهت تضعیف سازمان گام برداشته و چه بسا مجبور شوند بازار را به رقبا واگذار کنند.
گسترش توأم با تفکر : درشطرنج به منظور گسترش بازی باید مهره ها را به خانه هایی منتقل نمود که قابلیت مانور بیشتری داشته باشند. اگر این گسترش بدون تفکر انجام شود، موجب از دست دادن بازی خواهد شد. در سازمان نیز گسترش منابع بدون درنظر گرفتن کیفیت، نوع و میزان خروجی آنها به اتلاف منابع، کاهش بهره وری و افزایش قیمت تمام شده محصولات یا خدمات منجر خواهد گردید.
گرفتن با اندیشه مهره ها : برخی مواقع حریف مهره های خود را فدا می کند تا در عوض، برتری دیگری به دست آورد . شما نیز اگر نسنجیده پیشنهادی را بپذیرید، باید خود را برای پذیرش خساراتی سنگین آماده سازید.
مراقبت از آچمز شدن : آچمز شدن، یک حرکت غافلگیر کننده ولی قابل پیش بینی است که باید مراقب آن بود و از آن گریخت. در سازمان نیز باید به فکر مقابله با تهدیدات و حوادث غیرمترقبه بود و اقدامات لازم جهت مواجهه با آنها را پیش بینی کرد .
شکست، مقدمه پیروزی : شطرنج باز باید از شکست های خود درس عبرت بگیرد. شما نیز بعد از هر شکست به دنبال ریشه بروز مشکل بگردید و با رفع آن، موجبات پیروزی خود را فراهم سازید.