قواعد طرح سوالات امتحانی و تصحیح پاسخنامه

باسمه تعالی

قواعد طرح سوالات امتحانی و تصحیح پاسخنامه

فصل اول – مقدمه

امروزه بر اثر پیشرفت سریع علوم و تکنولوژی ویافته‌های جدید روانشناسی و تعلیم و تربیت، مفهوم آموزش و پرورش به کلی دگرگون شده و دامنه آن نیز گسترش یافته است.

نقش تعلیم و تربیت جدید آن است که استعدادها و تواناییهای دانش‌آموزان را شکوفا نموده و آنان را برای شرکت در فعالیتهای سازنده جوامع پویای بشری آماده سازد به نحوی که سعادت واقعی افراد و جوامع تأمین گردد.

نیل به این هدف مستلزم ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار دانش‌آموزان است بدین معنی که هر یک از مواد و برنامه‌های آموزشی در نگرشها، علایق، تواناییها و رفتار دانش‌آموزان تغییرات معینی را به وجد آورد.

بر این اساس ارزشیابی، نظارت و کنترل تغییرات رفتاری دانش‌آموزان از جایگاه بسیار خطیر و نقش تعیین کننده‌ای برخوردار است.

ارزشیابی به عنوان بخش جدایی ناپذیر فرایند آموزش و پرورش به شمار می‌رود بنابراین تنها به امتحانات پایانی اعم از پایان سال، ثلث یا نیمسال تحصیلی محدود نمی‌شود بلکه برای مقاصد مختلف، به صورت‌های گوناگون و به طور مستمر همراه با آموزش و پرورش دانش‌آموزان انجام می‌گیرد.

چنانچ ارزشیابی بر اساس اصول و موازین علمی صورت گیرد آن را می‌توان مهم‌ترین رکن آموزش و پرورش و موثرترین عامل برای بهبود کیفیت یادگیری دانش‌آموزان در جهت تعلیم و تربیت به شمار آورد.

بر این اساس ارزشیابی، نظارت و کنترل تغییرات رفتاری دانش‌آموزان تغییرات رفتاریداش‌آموزان از جایگاه بسیار خطیر و نقش تعیین کننده‌ای برخوردار است.

ارزشیابی به عنوان بخش جدایی ناپذیر فرایند آموزش و پرورش به شمار می‌رود بنابراین تنها به امتحانات پایانی اعم از پایان سال، ثلث یا نمیسال تحصیلی محدود نمی‌شود بلکه برای مقاصد مختلف، به صورت‌های گوناگون و به طور مستمر همراه با آموزش و پرورش دانش‌آموزان انجام می‌گیرد.

چنانچه ارزشیابی بر اساس اصول و موازین علمی صورت گیرد آن را می‌توان مهم‌ترین رکن آموزش و پرورش و مؤثرترین عامل برای بهبود کیفیت یادگیری دانش‌آموزان در جهت تعلیم و تربیت بشمار آورد.

فصل دوم: کلیات

– امتحان باید تحقق هدف‌های آموزشی را در هر یک از مواد درسی ارزیابی کند.

– سوالات امتحانی باید با محتوای مواد آموزشی سازگار باشد، توانایی و مهارت دانش‌آموزان را در سطوح مختلف هدف‌های تربیتی مورد سنجش قرار دهد و از میان تمامی هدف‌های تربیتی مورد سنجش قرار دهد و از میان تمامی سئوالات ممکن در رابطه با هدف‌های رفتار و محتوای هر درس به گونه‌ای انتخاب شوند که نمونه جامعی از آموخته‌های دانش‌آموزان را مورد سنجش قرار دهند.

– محتوای امتحان باید متناسب با هدفهایی باشد که امتحان برای آن هدفها انجام گیرد.

– نوع و چگونگی هر یک از پرسش‌های امتحانی باید متناسب با نوع رفتار مورد اندازه‌گیری باشد.

– امتحان باید طوری طرح ریزی شود که نتایج آن تا حد امکان به دور از خطای اندازه‌گیری باشد.

فصل سوم: آزمون تشریحی و کاربرد آن

آزمونهای تشریحی یا انشایی به آزمونهایی اطلاق می‌شود که پاسخ سئوالات آنها از یک پاراگراف تا یک انشا یا مقاله‌ی کامل را شامل شود.

– قواعد تهیه سئوالات انشایی (گسترده پاسخ)

۱- سوال باید طوری تهیه نمود که به طور مستقیم به هدف مورد اندازه‌گیری مربوط باشد.

۲- سوال را باید طوری نوشت که موضوع مهمی را مورد سنجش قرار دهد.

۳- صورت سوالهای انشایی باید، هم از نظر آیین نگارش و هم نظر رسم الخط واضح و مشخص باشد.

۴- در تهیه سئوالات انشایی، از کاربرد کلمات «چه کسی»، «چه وقت»، «کجا» و… (کلماتی که حکایت از اندازه‌گیری امور جزئی و کم اهمیت می‌نماید) باید پرهیز نمود.

۵- به پاسخ‌دهندگان حق انتخاب چند سوال از میان تعدادی سوال داده نشود.

۶- زمان کافی به پاسخ دهندگان داده شود و حتی‌الامکان برای هر سوال وقت جداگانه‌ای پیشنهاد شود.

۷- با نوشتن سوالاتی که به جواب کوتاه نیاز دارند تعداد سوالات افزایش داده شود.

۸- سوالات انشایی با واژه‌ها یا عباراتی از این قبیل شروع شود.

«مقایسه کنید»، «دلایل این امر را بنویسید»، « مثالهای اصیل و ابتکاری این موضوع را ذکر کنید»، «چگونگی این امر را توضیح دهید»، «نتایج این رویداد را پیش‌بینی کنید» و…

۹- استفاده از سوالات انشایی را باید به هدف‌هایی محدود نمود که با سایر انواع آزمونها به خوبی قابل سنجش نیستند.

۱۰- در سوالاتی که برای سنجش توانایی ارزشیابی آزمون شونده تهیه می‌شوند از موقعیت‌های بدیع تازه استفاده شود.

۱۱- سوالات مربوط به مطالب و عقاید بحث‌انگیز باید از آزمون‌شونده بخواهد تا شواهد لازم برای مستندکردن عقیده انتخابی خود بیان کند نه این که از او خواسته شود تا صرفاً عقاید شخصی خود را شرح دهد.

تذکر ۱- توانایی‌های ذهنی و مهارت‌هایی که با سوالات انشائی (گسترده پاسخ) می‌توان سنجید، کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی می‌باشد.

تذکر ۲- از سوالات انشایی (گسترده پاسخ) بهتر است همراه با سایر سوالات در امتحانات پایانی اعم از پایان سال، ثلث یا نیمسال تحصیلی استفاده شود.

قواعد تصحیح سوالات انشایی (گسترده پاسخ)

۱- پاسخ هر سوال تنها بر اساس هدفی که در آن گنجانده شده است تصحیح شود.

۲- از پاسخهایی که به عنوان نمونه برای پرسش‌ها تهیه شده به عنوان کلید استفاده شود، لیکن از دانش‌آموزان با هر عبارتی که مفاهیم مورد نظر را ارائه نمایند پذیرفته شود.

۳- تمام پاسخهای آزمون شوندگان را به یک سوال تصحیح نموده و بعد پاسخهای مربوط به سوال دوم و…، تا آخر به همین ترتیب ادامه یابد.

۴- در موقع تصحیح برگه‌های امتحانی از شناسایی نام صاحبان آنها خودداری شود.

۵- اگر هر یک از اوراق توسط چند نفر جداگانه نمره داده شود میانگین این نمرات ملاک معتبرتری برای ارزشیابی پاسخها خواهد بود. (معدل‌گیری از نمره‌های چند مصحح بر اعتبار و عینیت ارزشیابی می‌افزاید)

فصل چهارم: آزمونهای محدود پاسخ و کاربرد آنها

دو نوع سوالات محدود پاسخ وجود دارد.

۱- وقتی که یک سوال مطرح می‌شود و دانش‌آموزان باید سوال را با استفاده از یک کلمه یا عبارت پاسخ دهند. (پرسشی)

۲- وقتی که جمله نیمه کاملی داده می‌شود و دانش‌آموزان باید با قراردادن یک کلمه یا عبارت مناسب، جمله را کامل کنند. (کامل کردنی)

قواعد تهیه سوالات محدود پاسخ

۱- سعی شود هر سوال مطلب مهمی را اندازه‌گیری کند.

۲- هر سوال پیرامون موضوع مشخصی طرح شود.

۳- در مورد جوابهای عددی، واحد مقیاس و میزان دقتی را که در محاسبات باید رعایت نمود مشخص گردد.

۴- در سوالات محدود پاسخ کامل کردنی، تنها کلمات و عبارات مهم حذف شود.

۵- در سوالات کامل کردنی آزمونهای پیشرفت تحصیلی بیش از یک یا دو جای خالی منظور نشود.

۶- جای خالی سوالات کامل کردنی حتی‌المقدور در قسمت آخر سوالات قرار داده شود.

۷- در سوالات کامل کردنی از کاربرد اشارات دستوری نامربوط و موارد دیگری که جواب سوال را مشخص کند خودداری شود.

تذکر- توانایی‌های ذهنی و مهارت‌هایی که با سوالات محدود پاسخ می‌توان سنجید، دانش، و درک و فهم می‌باشد و در امتحانات مرحله‌ای (تکوینی) بهتر است استفاده گردد.

قواعد تصحیح سوالات محدود پاسخ

۱- قبل از تصحیح اوراق، کلید مربوط به هر سوال با نمونه‌ای از پاسخهای امتحان شوندگان مقایسه شود.

۲- اگر نظیر املاء، دقت در ساختن جمله و… مورد نظر باشد برای هر یک از عوامل مذکور نمره جداگانه‌ای در نظر گرفته شود.

۳- اشتباهات شاگردان تصحیح شود و روش تصحیح اوراق و توضیحات لازم پیرامون هر پاسخ به شاگردان ارائه گردد.

فصل پنجم: آزمونهای عینی (چند گزینه‌ای، صحیح، غلط و جور کردنی) و کاربرد آنها

آزمونی است که آزمون شونده برای جواب دادن به سوالات آن نیازی به تهیه پاسخ و نوشتن آن در برگه آزمون ندارد بلکه پاسخ سوال به همراه آن به وسیله سازنده آزمون، تهیه و در اختیار آزمون شونده گذاشته می‌شود و آزمون شونده باید در مورد پاسخهای داده شده تصمیماتی اتخاذ نماید.

این نوع آزمون از آنجا به آزمون عینی معروف شده است که در تصحیح پاسخنامه آن نظر شخصی مصحح دخالتی ندارد و این کار به طور عینی (غیرذهنی) انجام می‌شود.

آزمونهای عینی برای اندازه‌گیری دانش و معلومات، بهترین نوع آزمون هستند عده‌ای از متخصصان اندازه‌گیری و ارزشیابی معتقدند که از سوالات آزمونهای عینی برای ارزشیابی اکثر سطوح یادگیری می‌توان استفاده کرد.

آزمونهای عینی به سه دسته چند گزینه‌ای، صحیح- غلط و جورکردنی تقسیم می‌شود.

قواعد تهیه سوالات چند گزینه‌ای و صحیح – غلط

۱- هر سوال طوری نوشته شود که یک موضوع مهم را اندازه بگیرد.

۲- بیش از یک مطلب یا مساله در هر سوال گنجانده نشود.

۳- سوالات کاملا” روشن و واضح نوشته شود وازعبارات و کلمات قابل فهم آزمون شونده استفاده گردد.

۴- از تکرار عبارت یکسان درگزینه‌های متعدد خودداری شود.

۵- مطلب مورد سوال به طور کامل در تنه سوال (متن اصلی پرسش) آورده شود.

۶- سوال طوری نوشته شود که همه گزینه‌های آن به مطلب واحدی مربوط باشند.

۷- سوال باید طوری نوشته شود که پاسخ درست تنها پاسخ درست یا درست‌ترین پاسخ باشد.

۸- برای اندازه‌گیری درک و فهم یا توانایی کاربرد اصول و مفاهیم، در آزمون شونده، از مطالب تازه و بدیع استفاده شود.

۹- پاسخ‌های انحرافی طوری نوشته شوند که امتحان شوندگان بی‌اطلاع را به خود جلب کنند.

۱۰- پاسخ‌های هر سوال طوری نوشته شود که از نظر دستوری و جمله‌بندی مکمل متن سوال باشند.

۱۱- از بکاربردن اشارات نامربوط دستوری و ضمایری که مرجع آن مشخص نیست خودداری شود.

۱۲- تا حد امکان متن سوال به صورت مثبت نوشته شد و از به کار بردن عبارات منفی خودداری گردد.

۱۳- از نوشتن سوالاتی که در آن متن سوال منفی و پاسخها هم منفی است (منفی مضاعف) احتراز شود.

۱۴- تا حد امکان از کاربرد عباراتی همچون «همه آنچه در بالا گفته شد» یا «هیچ یک از آنچه ر بالا گفته شد» خودداری شود.

۱۵- سئوالات مستقل از یکدیگر نوشته شود، پاسخ یک مسأله نباید شرط لازم برای حل مسأله و یا تهیه سوال بعدی باشد.

۱۶- از طرح سوالات گمراه کننده یا هدایت‌کننده پرهیز شود.

۱۷- در طرح سوالات از دو کلمه متضاد که یکی از آنها بهترین جواب سوال است به عنوان پاسخهای انتخابی استفاده نشود.

۱۸- طول پاسخ درست در سوالات مختلف تغییر داده شود.

۱۹- محل پاسخ درست در میان پاسخ‌های انحرافی بطور تصادفی انتخاب شود.

۲۰- سوالات با عبارات و جملاتی نوشته شود که مناسب سن و سال و قدرت درک و فهم آزمون شوندگان باشد.

۲۱- سوالات آزمون طوری انتخاب شود که پاسخ درست هیچیک از پرسش‌ها از روی متن و یا گزینه‌های پرسش‌های دیگر مستقیماً یا به طور ضمنی استنباط نشود.

تذکر: سوالات صحیح – غلط در واقع نوعی پرسش دو گزینه‌ای است.

قواعد تهیه سوالات جورکردنی

سوال جورکردنی نیز نوعی سوال چند گزینه‌ای است با این تفاوت که چند سوال در برابر چند پاسخ قرار می‌گیرد و آزمایش شونده باید تعیین کند کدام پاسخ ه کدام سوال مربوط است.

۱- تعداد پاسخها باید بیش از سوالات باشد و یا بالعکس.

۲- سوالها و پاسخ‌ها باید حتی‌المقدور کوتاه و خلاصه نوشته شوند.

۳- پرسشها و پاسخ‌ها باید طوری نوشته شوند که ترتیب قرار گرفتن هر پاسخ با توجه به ترتیب سوالها به طور تصادفی و نامنظم باشد.

۴- سوالات و پاسخهای مربوط به هر پرسش باید با یکدیگر متجانس باشد.

۵- طرز جورکردن پاسخها باید در دستورالعمل آزمون به روشنی توضیح داده شود. مثلاً آیا می‌توان گزینه‌های جواب رابیش از یک بار مورد استفاده قرار داد یا نه.

تذکر: توانایی‌هایی ذهنی و مهارتهایی که با سوالات چند گزینه‌ای و جورکردنی می‌توان سنجید دانش، درک و فهم، کاربرد و تجزیه و تحلیل می‌باشد. سوالهای جورکردنی معمولاً در پایان یک دوره یا ترم و گاه در پایان یک فصل کتاب یا یک بحث درس به دانش‌آموزان داده می‌شود.

فصل ششم: تحلیل سوالات آزمون

تحلیل پاسخهای دانش‌آموزان به هر سوال، اطلاعات تشخیصی لازم را برای بررسی کیفیت یادگیری دانش‌آموزان و مشکلات آموزشی در اختیار معلم قرار می‌دهد و او را در رفع مشکلات یادگیری و آموزش مدد می‌رساند.

برای تحلیل سوالات آزمون باید نحوه پراکندگی پاسخهای آزمون شوندگان برای هر سوال و هر گزینه را مشخص نمود یعنی معلوم نمود در هر سوال چند نفر گزینه درست را انتخاب کرده‌اند و هر یک از گزینه‌های انحرافی چند نفر را به خود جلب کرده و چند سوال را بی‌جواب گذاشته‌اند. بر اساس این اطلاعات نکات زیر در مورد تک‌تک سوالات روشن می‌شود.

الف- قوه‌ی دشواری سوال

ب- قوه‌ی تمیز سوال

ج- ارزش مورد نظر برای هر گزینه انحرافی

محاسبه ضریب دشواری

منظور از دشواری یک سوال این سوال است که جمع پاسخ‌دهندگان به آن سوال چگونه پاسخ داده‌اند.

برای محاسبه ضریب دشواری یک سوال برگه‌های امتحانی را با توجه به نمره کل آزمون به دو دسته مساوی گروه بالا و گروه پایین تقسیم کرده و طبق فرمول زیر عمل می‌نماییم.

تعداد انتخابهای درست گروه پایین + تعداد انتخابهای درست گروه بالا

۱۰۰ × = ضریب دشواری سوال

تعداد افراد گروه بالا + تعداد افراد گروه پایین

هر چه ضریب دشواری سوالی بزرگتر (به صد نزدیکتر) باشد آن سوال، سوال آسانتری است و هر چه این ضریب کوچکتر (به صفر نزدیکتر) باشد سوال، سوال دشوارتری است.

محاسبه ضریب تمیز

قوه تمیز یک سوال به این مطلب اشاره می‌کند که این سوال تا چه اندازه بین پاسخ دهندگان قوی و ضعیف تمایز قائل می‌شود (می‌شود فرض کرد ۲۷% کسانیکه بیشترین نمرات را در مجموع آزمون به دست آورده اند گروه قوی و ۲۷% کسانیکه کمترین نمرات را در مجموع آزمون کسب کرده‌اند گروه ضعیف می‌باشند)

فرمول و قاعده محاسبه آن چنین است:

تعداد انتخابهای درست گروه پایین – تعداد انتخابهای درست گروه بالا

= ضریب تمیز سوال

تعداد افراد یک گروه (بالا یا پایین)

هر چه ضریب تمیز بزرگتر باشد قوه تمیز سوال بیشتر و هر چه این ضریب کوچکتر باشد قوه تمیز آن کمتر است.

میزان مشابهت گزینه‌های نادرست هر سوال و قدرت آن در جلب توجه امتحان شوندگان

نکته دیگر در تحلیل پاسخهای آزمون شوندگان به سوالات آزمون، بررسی نحوه پراکندگی پاسخهای مربوط به گزینه‌های انحرافی هر سوال است (هدف از گنجاندن گزینه‌های انحرافی در سوالات چند گزینه‌ای منحرف کردن پاسخ دهندگانی می‌باشد که کمتر مطلع هستند)

بنابراین گزینه انحرافی عملاً باید بتوان این کار را انجام دهد و پاسخهای آزمون شوندگان به هر یک از گزینه‌ها این مطلب را روشن می‌کند.

پس از بررسی‌های فوق و تحلیل سوالات، سازنده آزمون باید با استفاده از نتایج حاصل به تجدید نظر در سوالات خود و بازنویسی آزمون بپردازد.

هر بار که آزمون به اجرا درمی‌آید، باید تحلیل سوالات انجام گیرد و در محتوای آزمون تجدید نظر شود.

فصل هفتم: تجزیه و تحلیل نتایج آزمون

ارزشیابی از آموخته‌های دانش‌آموز برای کشف و رفع نارسایی‌ها، (خواه نارسایی‌های یادگیری شاگرد و خواه نقاط ضعف روش تدریس معلم) می‌باشد.

برای رسیدن به این هدف نتایج امتحان باید مورد تجزیه و تحلیل دقیق قرار گیرد و بر اساس این تجزیه و تحلیل باید معلوم شود که:

۱- هر یک از دانش‌آموزان تا چه حد اندازه به هدف‌های تدریس رسیده‌اند.

۲- دانش‌آموزان کلاس به طور کلی تا چه اندازه به هدف‌های درس دست یافته‌اند.

۳- نارسایی‌های دانش‌اموزان مربوط به کدام یک از بخش‌های درسی است و چگونه می‌توان آنها را بر طرف ساخت.

۴- میزان موفقیت معلم در رسیدن به هدف‌های درس تا چه اندازه است.

برای بررسی موارد بالا لازم است که نتیجه امتحان با توجه به جدول بودجه‌بندی سوالات مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد برای انجام این کار اقدامات زیر ضروری است:

– تعیین عملکرد هر دانش‌آموز در رابطه با هر یک از هدف‌های درس

منظور آن است که معلوم شود هر دانش‌آموز به کدام یک از پرسشهای امتحان پاسخ درست، به کدام پرسشها پاسخ غلط و کدام پرسشها را بی‌جواب گذاشته است (این اطلاعات را می‌توان به سهولت از روی ورقه امتحانی و یا پاسخنامه‌های دانش‌آموزان به دست آورد)

– تعیین عملکرد هر دانش‌آموز در رابطه با همه پرسش‌های امتحان

منظور از عملکرد وی در آزمون آن است که معلوم شود به چند سوال از سوالات امتحان پاسخ درست داده است که معمولاً به صورت درصد عملکرد وی بیان می‌شود.

– تعیین عملکرد کلاس در هریک از هدف‌ها

در این مورد نیز عملکرد کلاس به شورت درصد بیان می‌شود باید معلوم کرد که چند درصد شاگردان کلاس به هر یک از پزسشهای امتحان پاسخ درست داده‌اند.

– تعیین عملکرد دانش‌آموزان کلاس

در اینجا هدف این است که معلوم شود چند درصد دانش‌آموزان کلاس به طور متوسط به همه‌ی هدفهای درسی که از آن امتحان به عمل آمده است رسیده‌اند و یا به پرسش‌های آن پاسخ درست داده‌اند برای اینکار ابتدا میانگین تعداد سوالاتی که دانش‌آموزان کلاس به آنها پاسخ درست داده‌اند تعیین می‌شود سپس درصد این میانگین نسبت به تعداد سوالات امتحان محاسبه می‌گردد. که به طور کلی میزان موفقیت کلاس و معلم را در تحقیق هدف‌های درس نشان می‌دهد.

اهمیت تجزیه و تحلیل نتایج امتحان

اگر تجزیه و تحلیل نتایج امتحان صورت نگیرد معلم نخواهد توانست از امتحان به ویژه امتحانات مرحله‌ای به عنوان وسیله‌ای برای کمک به بهبود یادگیری شاگردان و بهتر ساختن روشهای تدریس خود استفاده مؤثری به عمل آورد تجزیه و تحلیل نتایج امتحان مانند آیینه‌ای است که سطح یادگیری دانش‌آموزان و بازده فعالیت‌های معلم و کلاس را منعکس می‌کند.

فصل هشتم: ویژگیهای مطلوب آزمونها

هر نوع وسیله اندازه‌گیری باید ویژگی‌هایی را دارا باشد از میان این ویژگیها آن که از همه مهمتر و مورد تأکید متخصصان آزمون شناسی است دو ویژگی اعتبار و پایانی می‌باشد.

– اعتبار (روایی)

– منظور از اعتبار آزمون این است که آیا آزمون به عنوان یک وسیله اندازه‌گیری، برای اندازه‌گیری آنچه مورد نظر است مناسب می‌باشد یا نه. از آنجا که آزمون‌های مختلف برای مقاصد مختلف تهیه می‌شود اعتبارهای مختلفی وجود دارد.

– اعتبار محتوا:

مختص امتحانات پیشرفت تحصیلی است و حاکی از این است که محتوای آزمون باید شامل یک نمونه دقیق از محتوای برنامه درسی و هدف‌های آموزشی باشند.

اگر معلم درس تاریخ بخواهد برای درس خود یک آزمون پیشرفت تحصیلی معتبر بسازد، آزمون او باید دربرگیرنده نمونه‌ای درست و دقیق از مطالبی که به دانش‌آموزان داده است باشد. در ضمن این آزمون نباید چیزی خارج از محتوا از محتوا و هدف‌های درس تاریخ این معلم اندازه‌گیری شود.

– اعتبار صوری:

در صورتی یک آزمون دارای اعتبار صوری است که سوالات آزمون در ظاهر شبیه به موضوعی باشد که برای اندازه‌گیری آن تهیه شده است و از طریق یک بررسی نسبتاً سطحی از ظاهر سوالات تعیین شود.

گاه صورت ظاهر یک آزمون از لحاظ قابلیت پذیرش و معقول بودن آن آزمون برای آزمون شوندگان، دارای اهمیت است.

گروهی از داوطلبان خلبانی، یک آزمون ریاضی را که در آن مسایل مربوط به جریان با دو مصرف بنزین مطرح شده است، به آزمون ریاضی دیگری که مسایل را در قالب هزینه غلات یا فهرست مواد خام برای تهیه نوعی شیرینی بیان می‌کند ترجیح می‌دهند.

– اعتبار پیش‌بینی:

هدف آن پیش‌بینی توفیق افراد در امر تحصیلی یا شغلی می‌باشد از آنجا که اعتبار پیش‌بینی همیشه نوعی ملاک مورد نظر است که نمرات آزمون پیش‌بینی را باید با آن مقایسه کرد به آن اعتبار ملاکی گفته می‌شود.

برای اسنکه تعیین کنیم که یک آزمون ورودی دانشگاه دارای اعتبار پیش‌بینی است یا نه، باید رابطه بین نمرات داوطلبان ورود به دانشگاه را در این آزمون با نمرات درسی که بعدها آنان در دروس دانشگاهی کسب می‌کنند مقایسه نماییم و ضریب همبستگی بین این دو دسته نمره را حساب کنیم.

در مورد قدرت پیش‌بینی نمرات دوره راهنمایی تحصیلی برای پیش‌بینی موفقیت در دوره دبیرستان، و قدرت پیش‌بینی نمرات دوره دبیرستان برای توفیق در دانشگاه نیز، می‌توان همین کار را انجام داد.

– اعتبار همزمان:

از مفاهیم بسیار نزدیک به اعتبار پیش‌بینی، اعتبار همزمان است.

تفاوت بین ایم دو نوع اعتبار تفاوت در زمان است نه تفاوت در نوع.

اگر به عوض مقایسه نمرات یک آزمون با نمرات آزمون دیگری که در آینده به دست خواهند آمد نمرات آزمون اول را با نمرات آزمون دیگری که همزمان با آزمون اول یا در فاصله کوتاهی بعد از آن اجرا می‌شود مقایسه کنیم، رابطه حاصل بین این دو آزمون مزمان اجرا شده، مبین اعتبار همزمان است.

– پایایی

بر دقت اندازه‌گیری دلالت می‌کند می‌خواهیم بدانیم اگر آزمونی را برای اندازه‌گیری یک متغیر چند بار به کار بریم نتایج حاصل مشابهند یا متفاوت.

منابع:

روانشناسی پرورشی، تألیف: دکتر سیف

ارزشیابی به روش نوین، خانم طاهره رستگار